10. SINIF TÜRK EDEBİYATI 119-122 SAYFA CEVAPLARI (RUBAİLER)

4. XV. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Ortalarına Kadar Osmanlı Edebiyatı

A. Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir)

3. Metin

l.Rubai

Ahval-i cihânı her zaman söyleşelim

Ammâ gam-ı aşkımız nihan söyleşelim

Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân

Ney gibi seninle bî-zeban söyleşelim

Azmizâde Hâletî

Günümüz Türkçesiyle

Dünya hâllerini her zaman konuşalım Fakat aşkımızın kederini gizli konuşalım Ey aşk sırlarını bilen gönül bilgini Ney gibi seninle dilsiz konuşalım

2. Rubai

Geldikçe hayâl-i yâr pür cûş olurum

 İrdükçe peyâmı ser-be-ser gûş olurum

Nâ-gâh görinse sâye-i divârı

Çün merdüm-i sâyedür bîhûş olurum

Azmizâde Hâletî

Günümüz Türkçesiyle

Sevgilinin hayali belirdikçe coşarım Haberi geldikçe baştan başa kulak olurum Birden bire duvarının gölgesi görünse İnsanın cansız gölgesi gibi kendimden geçerim

3. Rubai

Ey dil hele âlemde bir âdem yoğ imiş

Var ise de ehl-i dile mahrem yoğ imiş

Gam çekme hakîkatte eğer ârif isen

Farz eyle ki el'ân yine âlem yoğ imiş

Nefî

Günümüz Türkçesiyle

Ey gönül şu dünyada bir insan yok imiş  Varsa da gönül ehline gizli yok imiş Eğer gerçekten bilgili isen üzüntü çekme Farz et ki şimdi dünya yine yok imiş.

4. Rubai

Esrârını dil zaman zaman söyler imiş

Hengâme-i gamda dâstan söyler imiş

Işk ehli olub da mihnet-i hicrâne

Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş

Azmizâde Hâletî

Günümüz Türkçesiyle

Gönül gizliliklerini zaman zaman söylermiş Acıya düştüğü dönemde destan söylermiş Sevgiye kapılıp da ayrılık acısına Ben katlanırım diyen yalan söylermiş

21. Etkinlik

Okunan rubailerin yapısını belirleyerek aşağıya yazınız.

a. Şiirin birim değerini ve sayısını aşağıya yazınız.

b.  Şiirin bütününde ve birimlerinde ne anlatıldığını kısaca yazınız. Birimler arasındaki ilişkiyi
tartışınız. Sonuçları yazılı olarak ifade ediniz.

c. Dörtlükten bir veya iki dize attığımızda rubainin anlamı değişiyor mu? Sözlü olarak ifade ediniz.

Evet değişiyor. Anlam dört dize tamamlanmıştır.

d.   Yapı özelliklerini belirlediğiniz şiire ne ad verildiğini söyleyiniz.

Bu şiirler yapı özelliklerine göre rubaidir.

e. Şiirde dile getirilen duygunun anlatıldığı günümüz şiirlerinden hatırladıklarınızı okuyunuz.

Birimlerde anlatılanlar	Birim değeri: dörtlük                                     Birim  sayısı: 1
	1.Rubai	Şiirde anlatılan (tema)
	Aşkın insandaki halleri üzerinde durulmuştur.	Aşk
	2.Rubai	Şiirde anlatılan (tema)
	Sevgili ve çağrıştırdıkları üzerinde durulmuştur.	Aşk
	3.Rubai	Şiirde anlatılan (tema)
	Gönül ehli insanları durumu anlatılmıştır.	Düşünce
	4.Rubai	Şiirde anlatılan (tema)
	Sevgili ve ayrılık acısı üzerinde durulmuştur.	Ayrılık

22. Etkinlik

Rubailerin ahenk özelliklerini bularak aşağıdaki şablona yazınız.

	KAFİYE-REDİF	ÖLÇÜ
1	“söyleşelim”ler redif “an”lar tam kafiye	ARUZ
		SES-SÖYLEYİŞ
		Aruz ölçüsüyle dörtlükler halinde söylenmiştir. Her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.
2	“olurum”lar redif “ûş”lar zengin kafiye	Aruz ölçüsüyle dörtlükler halinde söylenmiştir. Her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.
3	“yoğ imiş”ler redif “em”ler tam kafiye	Aruz ölçüsüyle dörtlükler halinde söylenmiştir. Her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.
4	“söyler imiş”ler redif “an”lar tam kafiye	Aruz ölçüsüyle dörtlükler halinde söylenmiştir. Her kelime aruz kalıbına uygun seslerden seçilmiştir.

23.  Etkinlik

a) Şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeleri belirleyiniz. Aşağıdaki şablona yazınız

Kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler	Kelimelerin gerçek anlamı	Kelimelerin şiirdeki anlamı
Gönül Ney	Kalp Müzik aleti	İnsan gibi bir canlı varlık İnsan gibi bir canlı varlık

b) Kendi anlamları dışında kullanılan kelimelerin şiiri nasıl etkilediğini belirtiniz.

Şiir çok anlamlı bir metin türü olduğu için şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler şiirin çok anlamlı olmasına yardımcı oluyor. Bu yüzden şiirlerde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılması şiirin çağrışım gücünü arttırmaktadır.

24. Etkinlik

İncelediğiniz şiirde divan şiirinde kullanılan ortak imgelerden hangileri vardır? Bu imgeler nasıl kullanılmıştır, yazınız.

Şiirdeki imgeler	İmgelerin nasıl kullanıldığı
Gönülün bir insan gibi hayal edilmesi Neyin sessiz konuşan bir insan gibi hayal edilmesi	İmgeler şiirde şairin vermek istediği mesajı somutlaştırma yarar. Bu dörtlüklerdeki imgelerde bu amaca hizmet etmiştir.

25. Etkinlik

Şiirdeki edebî sanatları bularak aşağıya yazınız.

Ney gibi:teşbih

Gönül: kapalı istiare-teşhis

Dilsiz konuşma: tezat

Merdüm-i saye:teşbih

26.   Etkinlik

a.  Şiirde anlatılanların yaşanabilirliğini tartışınız. Sonuçları tahtaya sıralayınız.

Şiirde şairler kendi iç derinliklerinde duyguları dile getirmişlerdir. Bu duyguları yaşayanlar için dörtlüklerde söylenenlerin benzeri yaşanabilir ;ama aynısının yaşanması mümkün değildir.

b. Şiirde gözlem yapılmış mıdır? Sözlü olarak ifade ediniz.

Gözlem yapılmıştır. Metindeki benzetmeler bu gözlemin sonucudur.

27.   Etkinlik

Şiiri, birimleri oluşturan düşünceleri de göz önünde bulundurarak yorumlayınız. Düşüncelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

28.   Etkinlik

Rubailerin size hissettirdiklerini ve şiirler hakkındaki yorumlarınızı aşağıdaki metin kutusuna yazınız.

Hissettiklerim

29.   Etkinlik (Okul dışı etkinlik)

Azmizâde Hâleti'nin hayatı ve edebî kişiliği hakkında çıkarımlar yaparak eserle şair arasındaki ilişkiyi belirleyiniz. Sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

İstanbulludur. 16.yüzyıl âlimlerinden Pir Muhammed Azmi Efendi’nin oğludur. 1570 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babasının mesleğini takip ederek medrese eğitimi almış, Hoca Sadettin Efendi’den dersler almış, 21 yaşında müderris olmuştur.

Haleti, gazel ve kasidelerinden çok rubaileriyle tanınmış bir şairdir. 17. Asırdan itibaren şiir kitaplarında Haletinin rabilerine rastlanır. Haleti İslami tasavvuf düşüncesini, Türk şairleri içerinde hemen hemen hiçbir kimsenin muvaffak olamadığı bir maharetle rubailer ile ifade etmiştir.

Şairliği yanında devrinin tanınmış âlimlerinden biri olarak da şöhret bulan Haleti’nin öldüğü zaman 3-4 bin cilt kitap bıraktığı bildirilmiştir.

30.   Etkinlik

Rubailerden hareketle Azmizâde Hâleti'nin edebî ve fikrî yönüyle ilgili çıkarımlarınızı aşağıdaki kavram haritasına yazınız.

Âlim ve bilgindir.

Rubaileriyle tanınmıştır.

Tasavvuf düşüncesini rubailerinde çok iyi işlemiştir.

Birçok eser yazmıştır.

Ömer Hayyam gibi rubailer yazdığı için “Hayyam-ı Rum” lakabıyla tanınmıştır.

Şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmıştır.

Divan şiirine yeteri kadar hâkimdir.

Devrine göre oturmuş bir dili vardır.