11. Sınıf Türk Edebiyatı 1. Dönem 2. yazılı soruları

SORULAR

Tanzimat sanatçıları, eserlerinde çoğunlukla Osmanlının içinde bulunduğu durumu, çıkış yollarını, bu durumdan kurtulmak ve çağa ayak uydurabilmek için Batı modern hayatının örnek alınması gerektiği üzerinde durmuşlardır. Bu yaklaşım toplum tarafından da kabul görmüş, tüm alanlarda yenilikler kendini göstermeye başlamıştır.

S.1-a)Yukarıda bahsedilen durum, edebi eser ve sanatçısının hangi özelliğini göstermektedir? Kısaca açıklayınız. (5 Puan)

b)Yenileşme Dönemi’nde yenilikler ilk hangi alanda başlamıştır? Bu yenilikleri hangi kesim, niçin istemektedir? (5 Puan)

S.2- Tanzimat Dönemi’nde çıkarılan gazetelerden beş tanesini en belirgin özellikleriyle yazarak, gazetenin işlevlerini 5 maddede sıralayınız.  (10 Puan)

II. BÖLÜM

1.      Ne gam pür-âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet

Kaçar mı mert olan bir can için meydân-ı gayretten

2.      Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten (Namık Kemal- Hürriyet Kasidesi)

1.      Hürriyet kavgası korkulu ateş olsa da üzülmeye gerek yoktur. Yiğit olan, bir can için gayret meydanından kaçar mı?

2.      Ey hürriyetin güzel yüzü, sen ne büyüleyici imişsin. Esaretten kurtulduk fakat senin aşkının esiri olduk.( Sana esir olduk)

S.3- a)-Yukarıdaki beyitleri açıklayarak şiirin teması hakkında bilgi veriniz. (5 Puan)

b)-Yukarıdaki şiirden hareketle Tanzimat şiiri konuları ile divan şiiri konularını 3 madde de karşılaştırınız. (5 Puan)

c)-Divan şairlerinin Klasik kasidesi ile Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesini yapı, içerik bakımından karşılaştırınız. (5 Puan)

MUKADDİME: (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)

                                  

     Mademki toplum içinde yaşayan halk bunca kanunla sorumludur, elbette yazarları kendi vatanının yararına dair fikirler sunmayı kazanılmış haklarından sayar. Eğer buna bir kanıt aranacak olursa eğitilmiş milletlerin yalnız politika gazetelerini göstermek yeterlidir.

     Bu durum devletçe de uygun görülmüştür  ki  Tanzimat’ın oluşumunda gazete çıkarılmasına izin verilmişti. Hatta  Müslüman olmayan azınlıkların çıkardığı gazeteler haklarının bile ötesindedir. Fakat asıl Osmanlı gazetelerinin bahsine gelince şimdiye kadar kimse özel gazete çıkarma ihtiyacı duymamıştır. Hele şükürler olsun ki bu durum sonunda gerçekleşti.

     Şimdi bu gazete ülke içerisinden ve dışarısından haberler verecek olmasından ötürü Tercüman-ı Ahval adı verilmesi uygun görüldü. Bu gazetenin çıkarılması gereği açık ve net bir şekilde ortadadır ki bu sebeple bu ihtiyaca cevap vermek üzere çıkarılacaktır.                  21.Ekim.1860 Tercüman-ı Ahval’’

S.4-Yukarıdaki metnin ana düşüncesini belirterek Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’nin edebiyatımızdaki öneminden bahsediniz. (5 Puan)

       

S.5- Şinasi’nin edebi kişiliği hakkında bilgi vererek edebiyatımıza getirdiği yeniliklerden 5 tanesini yazınız? (10 Puan)

S.6-Divan Şiiri ve Tanzimat Şiiri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları tema, yapı özellikleri, dil ve anlatım açısından 3 madde de yazınız. (10 Puan)

S.7-Terkibibent’in özelliklerini yazarak aşağıdaki beyit’i tarihi ve sosyal değerlerle ilişkisi bakımından değerlendiriniz. (5 Puan)

Dursun kef-i hükmünde terâzû-yı adalet

Havfın var ise mahkeme-i rûz-ı cezadan

(Ceza gününün mahkemesinden korkun varsa hükmünün elinde adalet terazisi bulunsun. Yargıların adaletli olsun)

S.8-Tanzimat’ın birinci dönemi ile ikinci dönemi arasındaki en belirgin farklılıkları 3 madde de sıralayınız? (5 Puan)

S.9-a) A.Mithat Efendi’nin “Felâtun Bey ile Rakım Efendi” adlı romanındaki kahramanların belirgin özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız. (5 puan)

Kahramanın adı:	Felâtun Bey	Râkım Efendi	Cânan	Josefino
Roman kahramanın en belirgin özelliği

b) Romanın teması ve yazarının edebi kişiliği hakkında bilgi veriniz. (5 Puan)

S.10-a) Sami Paşazade Sezai’nin “Sergüzeşt” romanındaki kahramanların belirgin özelliklerini aşağıdaki tablonun uygun yerlerine yazınız. (5 Puan)

Kahramanın adı:	Dilber	Yaşlı Kadın	Teravet
Roman kahramanın en belirgin özelliği

b)  Sergüzeşt adlı romanın teması ve romandaki temel çatışma hakkında bilgi veriniz.  (5 Puan)

S.11-Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları uygun sözcük veya sözcüklerle tamamlayınız. (5 Puan)

·         Tanzimat Edebiyatı öğretici metinlerinde ikilik, yani …….  …… çatışması varlığını hissettirir.

·         Tanzimat ile birlikte edebiyatımızda ……… ……… ……… gibi edebî türler görülmeye başlar.

·         Tanzimat ile birlikte edebiyatımıza …… ……… ……..  ……… ………  gibi yeni kavramlar girmiştir.

·         Sergüzeşt romanında ……………  ve    ……………. akımlarının etkisi görülmektedir.

·         “Felatun Bey’le Rakım Efendi” romanında kullanılan ……… bakış açısı yazarın olayları istediği gibi yönlendirmesine imkan vermiştir.

S.12-Aşağıdaki bilgileri doğru şekilde eşleştiriniz. (5 Puan)

Abdülmecit                                                               Yeniçeri Ocağının Kaldırılması

II. Mahmut                                                                Tanzimat Fermanı

Takvim-i Vakayi                                                        İlk Özel Gazete 

Tercüman- Ahval                                                       İlk Resmi Gazete

Ceride-i Havadis                                                       Yarı Resmi Gazete

Makber, Kürsi-i İstiğrak                          Sami Paşazade Sezai
Sergüzeşt                                              Abdülhak Hamit          
Terkibibent                                             Namık Kemal           
 Vatan yahut Silistre                                 Ziya Paşa               
 Ahmet Mithat Efendi                             Felatun Bey ile Rakım Efendi           

SORULAR VE CEVAPLAR

Tanzimat sanatçıları, eserlerinde çoğunlukla Osmanlının içinde bulunduğu durumu, çıkış yollarını, bu durumdan kurtulmak ve çağa ayak uydurabilmek için Batı modern hayatının örnek alınması gerektiği üzerinde durmuşlardır. Bu yaklaşım toplum tarafından da kabul görmüş, tüm alanlarda yenilikler kendini göstermeye başlamıştır.

S.1- a)Yukarıda bahsedilen durum, edebi eser ve sanatçısının hangi özelliğini göstermektedir? Kısaca açıklayınız.

Edebi eserlerin ve sanatçıların dönemlerinden bağımsız olmadıklarını, bağlı oldukları toplumdan izler taşıyıp toplumu yönlendirdiklerini göstermektedir.

b)Yenileşme Dönemi’nde yenilikler ilk hangi alanda başlamıştır? Bu yenilikleri hangi kesim niçin istemektedir?

Bu dönemde yenilikler ilk olarak askeri alanda başlamıştır. Bu yenilikleri devlet adamları,ilim adamları devleti, içinde bulunduğu zor durumdan kurtarabilmek için istemişlerdir.

S.2- Tanzimat Dönemi’nde çıkarılan gazetelerden beş tanesini en belirgin özellikleriyle yazarak gazetenin işlevlerini 5 maddede sıralayınız.  (10 Puan)

1.Takvim-i Vakâyı (1831)  İlk resmi gazete, II. Mahmut Dönemi
2. Ceride-i Havadis  (1840)  İlk yarı resmi gazete William Churchill adında bir İngiliz tarafından çıkarılmıştır.
3. Tercüman-ı Ahval Gazetesi (1860)  İlk özel Türkçe gazete, Şinasi ve Agâh Efendi tarafından çıkarılmıştır.
4. Tasvir-i Efkâr (1862)  Şinasi tarafından çıkarılmış, sonra Namık Kemal devralmıştır.
5. Ayine-i Vatan  (1866)  Mehmet Arif Bey'in gazetesi, ilk resimli gazetedir.

6. Muhbir  (1866)  Ali Suavi tarafından çıkarılmıştır.
7. İbret  (1870)  Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.

8. Tercüman-ı Hakikat  (1878)  II. Abdülhamit Dönemi’nin en önemli gazetesidir. Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
9. İkdam  (1894)  Ahmet Cevdet tarafından çıkarılmıştır.

GAZETENİN İŞLEVLERİ

·         Devletin ve milletin gelişmesini ve kalkınmasını sağlar.

·         Muhtaç insanlarla ilgili yapılan haberler böyle insanlara yardım yapılmasını kolaylaştırır.

·         İlim bütün insanların hizmetine sunulur.

·         Meydana gelmiş ve gelecek olaylarla ilgili tedbirler alınmasını sağlar.

·         İyiliğin övülmesine, kötülüğün yenilmesine vesile olur.

·         Devlet ve millete kötülük yapanlar ifşa edilir.

II. BÖLÜM

1.      Ne gam pür-âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet

Kaçar mı mert olan bir can için meydân-ı gayretten

2.      Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten (Namık Kemal- Hürriyet Kasidesi)

1.      Hürriyet kavgası korkulu ateş olsa da üzülmeye gerek yoktur. Yiğit olan, bir can için gayret meydanından kaçar mı?

2.      Ey hürriyetin güzel yüzü, sen ne büyüleyici imişsin. Esaretten kurtulduk fakat senin aşkının esiri olduk.( Sana esir olduk)

S.3- a)-Yukarıdaki beyitleri açıklayarak şiirin teması hakkında bilgi veriniz.

Şiirin teması Hürriyettir.

Açıklama:

b)-Yukarıdaki şiirden hareketle Tanzimat şiiri konuları ile divan şiiri konularını 3 madde de karşılaştırınız.

·         Tanzimat şiiri, toplumu aydınlatmayı amaçlar.

·         Vatan, millet, eşitlik, özgürlük, adalet vb, kavramlara yer vererek toplumu bilinçlendirmeyi amaçlar.

·         Divan şiiri ise aşk, ölüm, güzellik, övgü, tasavvuf gibi soyut ve kişisel konuları işler.

·          

c)-Divan şairlerinin Klasik kasidesi ile Namık Kemal’in Hürriyet Kasidesini yapı, içerik bakımından karşılaştırınız.

·         Klasik kasidelerde din ya da devlet büyüklerinin övgüsü yapılırdı oysa Namık Kemal hürriyet gibi soyut bir kavramın övgüsünü yapmıştır.

·         Yapı bakımından Namık Kemal’in kasidesinde bölümler yoktur. Taç beyit olmadığı için Namık Kemal’in adı ya da mahlası şiirinde geçmemiştir.

·         Her ikisinde de aruz ölçüsü, beyit nazım birimi ve ağır bir dil kullanılmıştır.         

MUKADDİME: (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)

                                  

     Mademki toplum içinde yaşayan halk bunca kanunla sorumludur, elbette yazarları kendi vatanının yararına dair fikirler sunmayı kazanılmış haklarından sayar. Eğer buna bir kanıt aranacak olursa eğitilmiş milletlerin yalnız politika gazetelerini göstermek yeterlidir.

     Bu durum devletçe de uygun görülmüştür  ki  Tanzimat’ın oluşumunda gazete çıkarılmasına izin verilmişti. Hatta  Müslüman olmayan azınlıkların çıkardığı gazeteler haklarının bile ötesindedir. Fakat asıl Osmanlı gazetelerinin bahsine gelince şimdiye kadar kimse özel gazete çıkarma ihtiyacı duymamıştır. Hele şükürler olsun ki bu durum sonunda gerçekleşti.

     Şimdi bu gazete ülke içerisinden ve dışarısından haberler verecek olmasından ötürü Tercüman-ı Ahval adı verilmesi uygun görüldü. Bu gazetenin çıkarılması gereği açık ve net bir şekilde ortadadır ki bu sebeple bu ihtiyaca cevap vermek üzere çıkarılacaktır.                  21.Ekim.1860 Tercüman-ı Ahval’’

S.4- Yukarıdaki metnin ana düşüncesini belirterek Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’nin edebiyatımızdaki öneminden bahsediniz. (5 Puan)

        Gazetenin faydaları,

ÖNEM:

S.5- Şinasi’nin edebi kişiliği hakkında bilgi vererek edebiyatımıza getirdiği yeniliklerden 5 tanesini yazınız? (10 Puan)

Edebiyatımızda ilkleri başlatan kişiliğiyle önemlidir. Noktalama işaretlerin ilk kez kullanan kişi, dilde sadeleşme çalışmalarını başlatan, ilk tiyatro eserimiz "Şair Evlenmesi” yazan, ilk makale olan “Mukaddimeyi ilk özel Türk gazetesi olan Tercüman-ı Ahval’de yayımlayan, ilk folklor araştırmasını yapan Şinasi‘dir. Batı şiirinden ilk şiir çevirilerini yapan Şinasi Divan edebiyatının klasik kasidesine de nesnel nitelik kazandırmıştır.Türk edebiyatının ilk özlü düşüncelerini de onda görüyoruz: “Milletim nev-i beşer, vatanım ruy-i zemin” yani dünya ulusundanım, yeryüzü yurdundanım. Sanatçı Fransız klasiklerinden etkilenmiştir.

Şinasi'nin Eserleri
Müntehabat-ı Eş’arım ( şiir), Şair Evlenmesi (Tiyatro), Tercüme-i Manzume ( çeviri şiirleri ), Durub-ı Emsal-i Osmanİ (atasözü derlemesi ), Tercüman-ı Ahval (Agah Efendi ile ) ve Tasvir-i Efkar (gazete )

Şinasi'nin edebiyatımıza getirmiş olduğu yenilikleri şöyle özetleyecek olursak: Noktalama işaretlerini ilk kullanan sanatçımızdır. Tiyatro türünde ilk örneği (Şair Evlenmesi) vermiştir. İlk özel gazeteyi (Tercüman-ı Ahval) çıkarmıştır. İlk makaleyi yazmıştır. Edebiyatımızda klasisizmin öncüsü olmuştur. Divan şiiri anlayışını yıkmamız gerektiğini ilk Şinasi dile getirmiş; parça güzelliği yerine bütün güzelliğini savunmuştur. Şinasi bir düşünce ve aksiyon adamıdır. Düşüncelerini ulaştırabilmek için edebiyatı bir araç olarak kullanmıştır.

S.6-Divan şiiri ve Tanzimat şiiri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları tema, yapı özellikleri, dil ve anlatım açısından 3 madde de inceleyiniz. (10 Puan)

Benzerlikler:

·         Kaside, terkibibent ve müseddes nazım şeklinin her iki dönemde de kullanılması.

·         Aruz ölçüsünün her iki dönemde de kullanılması

·         Arapça ve farsça kelime ve tamlamaların her iki dönemde de kullanılması

Farklılıklar:

·         Tema bakımından Divan Edebiyatında aşk, tabiat, tasavvuf, ahlak, din ve devlet büyüklerine övgü temaları işlenmiş, buna karşılık Tanzimat şiirinde Hürriyet, eşitlik, adalet, kanun, esaret gibi temalar işlenmiştir.

·         Yapı bakımından Divan şiirinde kaside, terkibibent, müseddes nazım şekilleri kullanılmış, Tanzimat şiirinde ise kaside, terkibibent, müseddes gibi nazım şekillerinin içeriği değişmiştir.

·         Dil ve anlatım yönüyle Divan şiirinde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaların yer aldığı daha sade bir dil kullanılmışken Tanzimat şiirinde Divan Edebiyatına oranla daha sade bir dil kullanılmıştır.

S.7-Terkibibent’in özelliklerini yazarak aşağıdaki beyit’i tarihi sosyal değerlerle ilişkisi

bakımından değerlendiriniz.

Dursun kef-i hükmünde terâzû-yı adalet    

Havfın var ise mahkeme-i rûz-ı cezadan

(Ceza gününün mahkemesinden korkun varsa hükmünün elinde adalet terazisi bulunsun.

(Yargıların adaletli olsun)

Terkibibent’in özellikleri:

·         Divan Edebiyatı nazım biçimlerindendir.

·         Bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir.

·         Bentleri birbirine bağlayan bente vasıta beyti denir.

·         Yaşamdan, talihten şikayet; felsefi düşünceler, dini, tasavvufi konular ve toplumsal yergilerin işlendiği şiirlerdir.

·         Beş ile 12 bent arasında değişir.

·         Edebiyatımızda Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa bu türün iki önemli şairidir. ikisi de toplumsal konularda yazmıştır.

1.      Terkibibent’teki “adalet terazisi” sosyal değerleri yansıtan ifade olarak karşımıza çıkmaktadır.

S.8-Tanzimat’ın birinci dönemi ile ikinci dönemi arasındaki en belirgin farklılıkları 3 madde de sıralayınız. (5 Puan)

·         Birinci dönemde “sanat toplum için” ikinci dönemde “sanat sanat için” ilkesi etkili olmuştur.

·         Birinci dönem sanatçıları dışa, ikinci dönem sanatçıları ise içe dönüktür.

·         Birinci dönemde klasizm, ikinci dönemde ise romantizm akımı etkili olmuştur.

S.9- a) A.Mithat Efendi’nin “Felâtun Bey ile Rakım Efendi” romanındaki kahramanların belirgin özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız.

Kahramanın adı:	Felâtun Bey	Râkım Efendi	Cânan	Josefino
Roman kahramanın en belirgin özelliği	Mirasyedi birisidir.	Çalışkan bir kişiliktir.	Sevgilisini saklayan birisidir	Dost canlısı birisidir.

b) Romanın teması ve yazarın edebi kişiliği hakkında bilgi veriniz. (5 Puan)

Romanın teması yanlış batılılaşma üzerine kurulmuştur. Yazar Ahmet Mithat Efendi romanlarında halkı eğitmeyi amaçlamıştır. Eserlerinde sade bir dil kullanmıştır. Genelde tüm eserlerinde yanlış batılılaşmayı işlemiştir.

S.10-

a) Sami Paşazade Sezai’nin “Sergüzeşt” romanındaki kahramanların belirgin özelliklerini aşağıdaki tablonun uygun yerlerine yazınız. (5 Puan)

Kahramanın adı:		Dilber	Yaşlı Kadın	Teravet
Roman kahramanın en belirgin özelliği	Özgürlüğü için ölümü bile göze almıştır		Yardımsever ve şefkatlidir	Acımasız ve sert biridir.

b)  Sergüzeşt adlı romanın teması ve romandaki temel çatışma hakkında bilgi veriniz.

Romanın teması “esaret meselesi” olup romandaki temel çatışma “esaret-hürriyet” çatışmasıdır.

11.Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları uygun sözcük veya sözcüklerle tamamlayınız. (5 Puan)

·         Tanzimat Edebiyatı öğretici metinlerinde ikilik, yani DOĞU-BATI çatışması varlığını hissettirir.

·         Tanzimat ile birlikte edebiyatımızda ROMAN, HİKÂYE, TİYATRO gibi edebî türler görülmeye başlar.

·         Tanzimat ile birlikte edebiyatımıza Eşitlik, Hürriyet, Kanun, Eşitlik, Batılılaşma ve Adalet gibi yeni kavramlar girmiştir.

·         Sergüzeşt romanında ROMANTİZM VEREALİZM akımlarının etkisi görülmektedir.

·         Felatun Bey’le Rakım Efendi romanında kullanılan İLÂHÎ bakış açısı yazarın olayları istediği gibi yönlendirmesine imkan vermiştir.

12. Aşağıdaki bilgileri doğru şekilde eşleştiriniz. (5 Puan)

Abdülmecit                                                               Tanzimat Fermanı

II. Mahmut                                                                Yeniçeri Ocağının Kaldırılması

Tercüman- Ahval                                                       İlk Özel Gazete 

Takvim-i Vakayi                                                        İlk Resmi Gazete

Ceride-i Havadis                                                       Yarı Resmi Gazete

Makber, Kürsi-i İstiğrak                           Abdülhak Hamit                                            

Sami Paşazade Sezai                                  Sergüzeşt       

Terkibibent                                                  Ziya Paşa                                                 

Vatan yahut Silistre                                      Namık Kemal                        

Ahmet Mithat Efendi                                  Felatun Bey ile Rakım Efendi
bu yazılıyı word belgesi olarak indirin